महर्षीणां भृगुरहं गिरामस्मेकमक्षरम् । यज्ञानां जपयज्ञोऽस्मि स्थावरणां हिमालयः ।।२५।। अन्वय र अर्थ अहं = म, महर्र्षीणां (मध्ये) = महर्षिहरूमध्ये, भृगु = भृगु हुँ, गिरां = पदात्मक वाक्यहरूमध्ये, एकं अक्षरं = एकाक्षर ओंकार, अस्मिः = हुँ, यज्ञानां = यज्ञहरूमध्ये, जपयज्ञः =...

रुद्राणां शङ्करश्चामि बित्तेशो यक्षरक्षसाम् । वसूनां पावकश्चामि मेरुः शिखरिस्णामहम् ।। २३ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, रुद्राणां (मध्ये) = एकादश रुद्रगणमध्ये, शङ्करः = शङ्कर, अस्मि = हुँ । यक्षरक्षसां च (मध्ये) = यक्ष र राक्षरहरूमध्ये, वित्तेशः = कुवेर...

आदित्यानामहं विष्णु ज्र्थोतिषां रविरंशुमान् । मरीचिर्मरुतामस्मि नक्षत्राणा महं शशी ।। २१ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, आदित्यानां = द्वादश आदित्यहरू मध्ये, विष्णुः = विष्णु नामक आदित्य हुँ, ज्योतिषां = प्रकाश दिने ज्योतिहरूमध्ये, अंशुमान् = किरणयुक्त, रविः = सूर्य...

बक्तुमर्हस्यशेषेण दिव्याह्यात्मविभूतयः । याभि र्विभूतिभिर्लोकानिमांस्त्वं व्याप्य तिष्ठसि ।। १६ ।। अन्वय र अर्थ त्वं = तपाई, इमान् = यी, लोकान् = लोकहरूलाई, यामिः = जुन, विभूतिभिः = विभूतिहरूद्वारा, व्याप्य = व्याप्त गरेर, तिष्ठसि = रहनुहुन्छ, (ताः = ती), दिव्याः =...

तेषामेवानुकम्पार्थ महमज्ञानजं तमः । नाशयाम्यात्म भावस्थो ज्ञानदीपेन भास्वता ।। ११ ।। अन्वय र अर्थ तेषां एव = ती मेरा भक्तहरूको नै, अनुकम्पार्थं = जसरी भए पनि कल्याण गर्नका लागि, अहं = म, आत्मभावस्थः (सन्) = आत्माको भाव जुन अन्तःकरण हो...

महर्षयः सप्त पूर्वे चत्वारो मनव स्तथा । मद्भावा मानसा जाता येषा लोक इमाः प्रजाः ।। ६ ।। अन्वय र अर्थ महर्षयः सप्त = भृगु आदि सात महर्षिहरू, पूर्वे (अतीतकालसम्बन्धिनः) = पहिले भएका, चत्वारः = सनकादि चार महर्षिहरू, तथा = त्यस्तै,...

दशमोऽध्यायः श्री भगवानुवाच भूय एव महाबाहो श्रृणु ये परमं वचः । यत्तेऽहं प्रीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया ।। १ ।। अन्वय र अर्थ श्रीभगवानुवाच = श्री भगवान्ले भन्नु भयो, महाबाहो = हे महाबाहो ! प्रीयमाणाय = मेरा वचनरूपी अमृत पानबाट प्रसन्न भएका,...

समोऽहं सर्वभूतेषु न मे द्वेष्योऽस्ति न प्रियः । ये भजन्ति तु मां भक्त्या मयि ते तेषु चाप्यहम् ।। २९ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, सर्वभूतेषु = सम्पूर्ण प्राणीहरू प्रति, समः = समान छु । मे = मेरो, द्वेष्यः...

यान्ति देवव्रता देवान् पितृन् यान्ति पितृव्रताः । भूतानि यान्ति भूतेज्या यान्ति मद्याजिनो ऽपि माम् ।। २५ ।। अन्वय र अर्थ देवव्रताः = सकाम भावले देवताको पूजागर्नेहरू, देवान् = देवताहरूलाई, यान्ति = प्राप्त हुन्छन्, पितृव्रताः = पितृहरूको पूजा गर्नेहरू, पितृन् =...

ते तं भुक्त्वा स्वर्गलोकं विशालं क्षीणे पुण्ये मत्र्यलोकं विशन्त । एवं त्रयीधर्ममनुप्रपन्ना गतागतं कामकामा लभन्ते ।। २१ ।। अन्वय र अर्थ ते = तिनीहरू, तं = त्यो, विशालं = विशाल, स्वर्गलोकं = स्वर्गलोकलाई, भुकत्वा = भोग गरेर, पुण्ये = पुण्य,...

तपाभ्यहमहं वर्षं निगृह्णाम्युत्सृजामि च । अमृतञ्चैव मृत्युश्च सदसच्चाहामर्जुन ।। १९ ।। अन्वय र अर्थ अर्जुन = हे अर्जुन ! अहं = मैले, तपामि = सूर्य रूपले संसारलाई ताप दिन्छु, अहं = म, वर्षं = वर्षा, उत्सृजामि = उत्पन्न गर्दछु, (मुक्त...

पिताहमस्य जगतो माता धाता पितामहः । वैद्यं पवित्रमोङ्कार ऋक्सामयजुरेव च ।। १७ ।। अन्वय र अर्थ अहं एव = मनै, अस्य = यस, जगतः = जगत्को, पिता = पिता, माता = माता, धाता = धारण गर्ने, पितामहः = पिताको पिता,...

अहं क्रतुरहं यज्ञः स्वधाहमहमौषधम् । मन्त्रो ऽहमहमवताज्यमहमग्निरहं हुतम् ।। १६ ।। अन्वय र अर्थ अहं क्रतुः = म नै क्रतु, अहं यज्ञः = म नै यज्ञ, अहं स्वधा = म नै स्वधा, अहं औषधं = म नै औषधि, अहं मन्त्रः...

अहं क्रतुरहं यज्ञः स्वधाहमहमौषधम् । मन्त्रो ऽहमहमवताज्यमहमग्निरहं हुतम् ।। १६ ।। अन्वय र अर्थ अहं क्रतुः = म नै क्रतु, अहं यज्ञः = म नै यज्ञ, अहं स्वधा = म नै स्वधा, अहं औषधं = म नै औषधि, अहं मन्त्रः...

अवजानन्ति मां मूढा मानुषीं तनुमाश्रितम् । परं भावमजानन्तो मम भूतमहेश्वरम् ।। ११ ।। मोघाशा मोघकर्माणो मोघज्ञाना विचेतसः । राक्षसीमासुरीं चैव प्रकृतिं मोहिनीं श्रिताः ।। १२ ।। अन्वय र अर्थ मोहिनीं = मोह गर्ने, राक्षसीं = राक्षसी, आसुरीं = आसुरी, च...

यथाकाशस्थितो नित्यं वायुः सर्वत्रगो महान् । तथा सर्वाणि भूतानि मत्स्थानीत्युपधारय ।। ६ ।। अन्वय र अर्थ सर्वत्रगः = सबै ठाउँ विचरण गर्ने, महान् = महान्, वायुः = वायु, यथा = जसरी, नित्यं = नित्य, आकाशस्थितः = आकाशमा नै स्थित छ,...

नवमोऽध्यायः श्री भगवानुवाच इदन्तु ते गुह्यतमं प्रवक्ष्याम्यनसूयवे । ज्ञानं विज्ञानसहितं यज्ज्ञात्वा मोक्षसेऽशुभात् ।। १ ।। अन्वय र अर्थ श्री भगवानुवाच = श्री भगवान्ले भन्नु भयो, इदं = यो जुन ब्रम्हज्ञान, तु = किन्तु, गुह्यतमं = परम गुह्य, विज्ञानसहितं = अनुभव...