तस्मात् त्वमुत्तिष्ठ यशो लभस्व जित्वा शत्रून् भुंक्ष्व राज्यं समृद्धम् । मयैवेते निहताः पूर्वमेव निमित्तमात्रं भव सव्यसाचिन् ।। ३३ ।। अन्वय र अर्थ तस्मात् = त्यसकारण, त्वं = तिमी, उत्तिष्ठ = युद्धका लागि उठ, यशः = अजेय भनिएका भीष्म द्रोणहरूलाई अर्जुनले...

लेलिह्यसे ग्रसमानः समन्ता ल्लोकान् समग्रान् वदनैज्र्वलद्भिः । तेजोभिरापूर्य जगत् समग्रं भास स्तवोग्राः प्रतपन्ति विष्णो ।। ३० ।। अन्वय र अर्थ ज्वलद्भििः = देदीप्यमान, बदनैः = मुखहरूद्वारा, समग्रान् = सम्पूर्ण, लोकान् = लोकहरूलाई, ग्रसमानः = निल्दै, समन्तात् = सबैतिरबाट, लेलिह्यसे =...

नभस्पृशं दीप्तमनेकवर्णं व्याप्ताननं दीप्त विशालनेत्रम् । दृष्ट्रा हि त्वां प्रव्यथितान्तरात्मा धृतिं न विन्दामि शमञ्च विष्णो ।। २४ ।। अन्वय र अर्थ विष्णो = हे विष्णु ! नभस्पृशं = अन्तरीक्षव्यापी, दीप्तं = प्रज्वलित, अनेकवर्णै = अनेक भयङ्कर आकृतिहरूले युक्त, व्याप्ताननं =...

अनादिमध्यान्त मनन्तवीर्य मनन्तबाहुं शशिसूर्यनेत्रम् । पश्यामि त्वां दीप्तहुताशवक्त्रं स्वतेजसा विश्वमिदं तपन्तम् ।। १९ ।। अन्वय र अर्थ त्वां = तपाईँलाई, अनादिमध्यान्तं = उत्पत्ति स्थितिलय रहित, अनन्तवीर्यं = अनन्त सामथ्र्येले युक्त, अनन्तबाहुं = अनन्त भुजाले युक्त, शशिसूर्यनेत्रं = शशिसूर्यनेत्र, दीप्तहुताशवक्त्रं =...

दिवि सूर्यसहस्रस्य भवेद्युगपदुत्थिता । यदि भाः सदृशी सा स्याद्भास स्तस्य महात्मनः ।। १२ ।। अन्वय र अर्थ यदि = यदि, दिवि = आकाशमा, सूर्य सहस्रस्य = हजार सूर्यको, भाः = प्रभा, युगपत् = एकैसाथ एकै पटक, उत्थिता = उदय, भवेत्...

एकादशोऽध्यायः अर्जुन उवाच मदनु ग्रहाय परमं गुह्यमध्यात्मसंज्ञितम् । यत्वयोक्त वचस्तेन मोहोऽयं विगतो मम् ।। १ ।। अन्वय र अर्थ अर्जुनः उवाच = अर्जुनले भने । मदनुग्रहाय = मलाई अनुग्रह गर्नका लागि, परमं = अत्यन्त, गुह्यं = गोप्य, अध्यात्मसंज्ञितं = आत्मा...

दण्डो दमयतामस्मि नीतिरस्मि जिगीषताम् । मौनं चैवास्मि गुह्यानां ज्ञानं ज्ञानवतामहम् ।। ३८ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, दमयतां = दमन गर्नेहरूको, दण्डः = उन्मार्गमा लागेकालाई दमन गर्ने शक्ति, अस्मि = हुँ, जिगीषतां = विजय चाहनेहरूको, नीतिः = न्याय...

दण्डो दमयतामस्मि नीतिरस्मि जिगीषताम् । मौनं चैवास्मि गुह्यानां ज्ञानं ज्ञानवतामहम् ।। ३८ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, दमयतां = दमन गर्नेहरूको, दण्डः = उन्मार्गमा लागेकालाई दमन गर्ने शक्ति, अस्मि = हुँ, जिगीषतां = विजय चाहनेहरूको, नीतिः = न्याय...

द्यूतं छलयतामस्मि तेजस्तेजस्विनामहम् । जयोऽस्मि व्यवसायोऽस्मि सत्वं सत्ववतामहम् । ३६ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, छलयतां = छल गर्नेहरुमध्ये, द्यूतं = पासा, कौडा, तास आदि द्यूत क्रीडा हुँ, तेजस्विनां = तेजस्वीहरूको, तेजः = प्रभाव, अस्मि = हुँ, अहं...

मृत्युः सर्वहरश्चाहमुद्भवश्च भविष्यताम् । कीर्तिः श्रीर्वाक् च नारीणां स्मृतिर्मेधा धृतिःक्षमा ।। ३४ ।। अन्वय र अर्थ सर्वहरः = सर्वसंहारक, मृत्युः = मृत्यु, च = पनि, अहं = म हुँ, भविष्यतां = भाविकल्पनाका प्राणीहरूको, उद्भवः च = उत्पत्तिको कारण पनि, (अहं...

सर्गाणामादिरन्तश्च मध्यञ्चैवाहमर्जुन । अध्यात्मविद्या विद्यानां वादः प्रवदतामहम् ।। ३२ ।। अन्वय र अर्थ अर्जुन = हे अर्जुन ! सर्गाणां = सृष्टिहरूको, आदि = आदि, (उत्पत्ति), अन्तः = अन्त (प्रलय), मध्यं (स्थिति) च = मध्य पनि, अहं एव = म नै...

पवनः पवतामस्मि रामः शस्त्रभृतामहम् । झषाणां मकरश्चास्मि स्रत्रोतसामपि जाह्नवी ।। ३१ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, पवतां = पवित्र गर्नेहरू मध्ये, पवनः = पवन हुँ, शस्त्रभृतां = शस्त्रधारीहरू मध्ये, रामः = दशरथपुत्र राम, अस्मि = हुँ, झषाणां =...

आयुधानामहं वज्रं धेनूनामस्मि कामधुक् । प्रजनश्चास्मि कन्दर्पः सर्पाणामस्मि वासुकिः ।। २८ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, आयुधानां = हतियारहरूमध्ये, बज्रं = बज्र, अस्मि = हुँ, धेनूनां = गाईहरूमध्ये, कामधुक् = कामघेनू, अस्मि = हुँ, (अहं =म),प्रजनः = सन्तान...

उच्चैः श्रवसमश्वानां विद्धि माममृतोद्भवम् । ऐरावतं गजेन्द्राणां नराणां च नराधिपम् ।। २७ ।। अन्वय र अर्थ मां = मलाई, अश्वानां (मध्ये) = अश्वहरूमध्ये, अमृतोद्भवं = अमृत प्राप्तिका लागि समुद्र मन्थनबाट उत्पन्न, उच्चैः श्रवसं = उच्चैश्रवा नामक, गजेन्द्राणां = ठूलाठूला हात्तिहरूमध्ये,...

महर्षीणां भृगुरहं गिरामस्मेकमक्षरम् । यज्ञानां जपयज्ञोऽस्मि स्थावरणां हिमालयः ।।२५।। अन्वय र अर्थ अहं = म, महर्र्षीणां (मध्ये) = महर्षिहरूमध्ये, भृगु = भृगु हुँ, गिरां = पदात्मक वाक्यहरूमध्ये, एकं अक्षरं = एकाक्षर ओंकार, अस्मिः = हुँ, यज्ञानां = यज्ञहरूमध्ये, जपयज्ञः =...

रुद्राणां शङ्करश्चामि बित्तेशो यक्षरक्षसाम् । वसूनां पावकश्चामि मेरुः शिखरिस्णामहम् ।। २३ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, रुद्राणां (मध्ये) = एकादश रुद्रगणमध्ये, शङ्करः = शङ्कर, अस्मि = हुँ । यक्षरक्षसां च (मध्ये) = यक्ष र राक्षरहरूमध्ये, वित्तेशः = कुवेर...

आदित्यानामहं विष्णु ज्र्थोतिषां रविरंशुमान् । मरीचिर्मरुतामस्मि नक्षत्राणा महं शशी ।। २१ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, आदित्यानां = द्वादश आदित्यहरू मध्ये, विष्णुः = विष्णु नामक आदित्य हुँ, ज्योतिषां = प्रकाश दिने ज्योतिहरूमध्ये, अंशुमान् = किरणयुक्त, रविः = सूर्य...