सर्गाणामादिरन्तश्च मध्यञ्चैवाहमर्जुन । अध्यात्मविद्या विद्यानां वादः प्रवदतामहम् ।। ३२ ।। अन्वय र अर्थ अर्जुन = हे अर्जुन ! सर्गाणां = सृष्टिहरूको, आदि = आदि, (उत्पत्ति), अन्तः = अन्त (प्रलय), मध्यं (स्थिति) च = मध्य पनि, अहं एव = म नै...

पवनः पवतामस्मि रामः शस्त्रभृतामहम् । झषाणां मकरश्चास्मि स्रत्रोतसामपि जाह्नवी ।। ३१ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, पवतां = पवित्र गर्नेहरू मध्ये, पवनः = पवन हुँ, शस्त्रभृतां = शस्त्रधारीहरू मध्ये, रामः = दशरथपुत्र राम, अस्मि = हुँ, झषाणां =...

आयुधानामहं वज्रं धेनूनामस्मि कामधुक् । प्रजनश्चास्मि कन्दर्पः सर्पाणामस्मि वासुकिः ।। २८ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, आयुधानां = हतियारहरूमध्ये, बज्रं = बज्र, अस्मि = हुँ, धेनूनां = गाईहरूमध्ये, कामधुक् = कामघेनू, अस्मि = हुँ, (अहं =म),प्रजनः = सन्तान...

उच्चैः श्रवसमश्वानां विद्धि माममृतोद्भवम् । ऐरावतं गजेन्द्राणां नराणां च नराधिपम् ।। २७ ।। अन्वय र अर्थ मां = मलाई, अश्वानां (मध्ये) = अश्वहरूमध्ये, अमृतोद्भवं = अमृत प्राप्तिका लागि समुद्र मन्थनबाट उत्पन्न, उच्चैः श्रवसं = उच्चैश्रवा नामक, गजेन्द्राणां = ठूलाठूला हात्तिहरूमध्ये,...

महर्षीणां भृगुरहं गिरामस्मेकमक्षरम् । यज्ञानां जपयज्ञोऽस्मि स्थावरणां हिमालयः ।।२५।। अन्वय र अर्थ अहं = म, महर्र्षीणां (मध्ये) = महर्षिहरूमध्ये, भृगु = भृगु हुँ, गिरां = पदात्मक वाक्यहरूमध्ये, एकं अक्षरं = एकाक्षर ओंकार, अस्मिः = हुँ, यज्ञानां = यज्ञहरूमध्ये, जपयज्ञः =...

रुद्राणां शङ्करश्चामि बित्तेशो यक्षरक्षसाम् । वसूनां पावकश्चामि मेरुः शिखरिस्णामहम् ।। २३ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, रुद्राणां (मध्ये) = एकादश रुद्रगणमध्ये, शङ्करः = शङ्कर, अस्मि = हुँ । यक्षरक्षसां च (मध्ये) = यक्ष र राक्षरहरूमध्ये, वित्तेशः = कुवेर...

आदित्यानामहं विष्णु ज्र्थोतिषां रविरंशुमान् । मरीचिर्मरुतामस्मि नक्षत्राणा महं शशी ।। २१ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, आदित्यानां = द्वादश आदित्यहरू मध्ये, विष्णुः = विष्णु नामक आदित्य हुँ, ज्योतिषां = प्रकाश दिने ज्योतिहरूमध्ये, अंशुमान् = किरणयुक्त, रविः = सूर्य...

बक्तुमर्हस्यशेषेण दिव्याह्यात्मविभूतयः । याभि र्विभूतिभिर्लोकानिमांस्त्वं व्याप्य तिष्ठसि ।। १६ ।। अन्वय र अर्थ त्वं = तपाई, इमान् = यी, लोकान् = लोकहरूलाई, यामिः = जुन, विभूतिभिः = विभूतिहरूद्वारा, व्याप्य = व्याप्त गरेर, तिष्ठसि = रहनुहुन्छ, (ताः = ती), दिव्याः =...

तेषामेवानुकम्पार्थ महमज्ञानजं तमः । नाशयाम्यात्म भावस्थो ज्ञानदीपेन भास्वता ।। ११ ।। अन्वय र अर्थ तेषां एव = ती मेरा भक्तहरूको नै, अनुकम्पार्थं = जसरी भए पनि कल्याण गर्नका लागि, अहं = म, आत्मभावस्थः (सन्) = आत्माको भाव जुन अन्तःकरण हो...

महर्षयः सप्त पूर्वे चत्वारो मनव स्तथा । मद्भावा मानसा जाता येषा लोक इमाः प्रजाः ।। ६ ।। अन्वय र अर्थ महर्षयः सप्त = भृगु आदि सात महर्षिहरू, पूर्वे (अतीतकालसम्बन्धिनः) = पहिले भएका, चत्वारः = सनकादि चार महर्षिहरू, तथा = त्यस्तै,...

दशमोऽध्यायः श्री भगवानुवाच भूय एव महाबाहो श्रृणु ये परमं वचः । यत्तेऽहं प्रीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया ।। १ ।। अन्वय र अर्थ श्रीभगवानुवाच = श्री भगवान्ले भन्नु भयो, महाबाहो = हे महाबाहो ! प्रीयमाणाय = मेरा वचनरूपी अमृत पानबाट प्रसन्न भएका,...

समोऽहं सर्वभूतेषु न मे द्वेष्योऽस्ति न प्रियः । ये भजन्ति तु मां भक्त्या मयि ते तेषु चाप्यहम् ।। २९ ।। अन्वय र अर्थ अहं = म, सर्वभूतेषु = सम्पूर्ण प्राणीहरू प्रति, समः = समान छु । मे = मेरो, द्वेष्यः...

यान्ति देवव्रता देवान् पितृन् यान्ति पितृव्रताः । भूतानि यान्ति भूतेज्या यान्ति मद्याजिनो ऽपि माम् ।। २५ ।। अन्वय र अर्थ देवव्रताः = सकाम भावले देवताको पूजागर्नेहरू, देवान् = देवताहरूलाई, यान्ति = प्राप्त हुन्छन्, पितृव्रताः = पितृहरूको पूजा गर्नेहरू, पितृन् =...

ते तं भुक्त्वा स्वर्गलोकं विशालं क्षीणे पुण्ये मत्र्यलोकं विशन्त । एवं त्रयीधर्ममनुप्रपन्ना गतागतं कामकामा लभन्ते ।। २१ ।। अन्वय र अर्थ ते = तिनीहरू, तं = त्यो, विशालं = विशाल, स्वर्गलोकं = स्वर्गलोकलाई, भुकत्वा = भोग गरेर, पुण्ये = पुण्य,...

तपाभ्यहमहं वर्षं निगृह्णाम्युत्सृजामि च । अमृतञ्चैव मृत्युश्च सदसच्चाहामर्जुन ।। १९ ।। अन्वय र अर्थ अर्जुन = हे अर्जुन ! अहं = मैले, तपामि = सूर्य रूपले संसारलाई ताप दिन्छु, अहं = म, वर्षं = वर्षा, उत्सृजामि = उत्पन्न गर्दछु, (मुक्त...

पिताहमस्य जगतो माता धाता पितामहः । वैद्यं पवित्रमोङ्कार ऋक्सामयजुरेव च ।। १७ ।। अन्वय र अर्थ अहं एव = मनै, अस्य = यस, जगतः = जगत्को, पिता = पिता, माता = माता, धाता = धारण गर्ने, पितामहः = पिताको पिता,...

अहं क्रतुरहं यज्ञः स्वधाहमहमौषधम् । मन्त्रो ऽहमहमवताज्यमहमग्निरहं हुतम् ।। १६ ।। अन्वय र अर्थ अहं क्रतुः = म नै क्रतु, अहं यज्ञः = म नै यज्ञ, अहं स्वधा = म नै स्वधा, अहं औषधं = म नै औषधि, अहं मन्त्रः...