ज्ञानेन्द्र विवश | साहित्य | पुस २७, २०८१
हिउँको स्वप्निल सौन्दर्यमा पुनहिलको बिहानी एक अविस्मरणीय अनुभवको सँगालो बन्यो । कतिपय यात्रा गरिन्छ । तर यात्रापछि यादहरूसमेत बिर्सिन पुगिन्छ ।
हरेक यात्रा विशेष हुन्छ । यात्रा भनेको गन्तव्य पुग्ने प्रक्रिया मात्र होइन, अनुभवहरू सँगाल्ने र स्मृतिहरूको भण्डार थप्ने अवसर पनि हो ।२०६३ साल अर्थात् आजभन्दा १८ वर्षअघि , जब म, देवेन्द्रराज भट्टराई, सुबोध गौतम र श्रीजनकुमार राजभण्डारी पुनहिलबाट ओरालो झर्दै घान्द्रुकतिर लाग्यौं, त्यो यात्रा हाम्रो जीवनकै अमूल्य क्षण बनेर रह्यो ।
तथापि घोडेपानी, पुनहिल र घान्द्रुकको यात्रामा खाएको सास्ती, पाएको दुःख आज सम्झिँदा आनन्दले मन अघाउँजी हुन्छ । हिउँमा भास्सिएर अररिएका ज्यान–प्राणले प्रकृतिको सौन्दर्यमा स्वर्गीय सुखानुभूति महसुस गर्न पाएको थियो । शिशिर ऋतुको यो याममा हिउँले भरिभराउँ भएको छ यो भेगमा । हिउँमा रमाउन चाहनेहरू चिसोलाई कत्ति पनि चिसो नमानी हिउँमै डुब्न मरिहत्ते गरिहेका छन् ।
पुनहिलको स्वप्निल बिहानीलाई म कहिल्यै पनि बिर्सिन सक्दिनँ । मैले पहिलो पटक सुन पोखिएको हिमाल पुनहिलबाटै देख्न पाएको हो । जताततै हिउँको साम्राज्य मैले त्यहीँ देख्ने अवसर पाएको हो ।
नेपाली हिमालहरूको सौन्दर्य साँचो अर्थमा स्वप्निल हुन्छ, तर त्यो स्वप्निलतामा अनुभवको गहिराई थप्ने यात्रा भने पुनहिलको बिहानी हो । म आफैं पनि यो अनुभवको साक्षी बन्न सकें । मलाई यो यात्रामा निम्त्याउने पोखराका प्रसिद्ध चित्रकार द्वय हरेराम जोजु र बुद्धि गुरुङ धन्यवादका पात्र छन् ।
घोडेपानीमा बितेको त्यो रात सम्झिँदा अझै पनि मन एकप्रकारले पुलकित हुन्छ । नेपाली र कोरियन कलाकारहरूको वार्ता–विमर्श, खानपान, नाचगान र साझा मुस्कानहरूले त्यो साँझलाई विशेष बनाएको थियो । नेपाली आतिथ्य, विदेशी पाहुनाको हर्षोल्लासको जादु एक अर्कामा मिलेको थियो । तर, रातको त्यो उल्लासले चिसोको कठोरता भने कम गर्न सकेन ।
चिसोले ओढेको न्यानो लुगाफाटो र भित्रको सुत्ने झोलालाई छेडेर शरीरलाई हल्लाइरह्यो । निद्रा पनि यस्तो कि आधा सपनाको छेउमा र आधा बिउँझिएको छेउमा । अधकल्चो वा कचपल्टिएको निद्रा भयो ।
तर रातभरिको त्यो अधकल्चो निद्राको एक मात्र कारण चिसो थिएन ।
खासमा भोलिपल्ट बिहानको प्रतीक्षाले मनलाई अशान्त बनाएको थियो । पुनहिलको उकालो चढेर, हिमालको काखबाट सुनौलो बिहानीलाई भेट्ने योजना मेरो मस्तिष्कमा घुमिरहेको थियो । त्यो क्षण, जब पहिलो किरणले हिमालको टाकुरालाई सुनजस्तै बनाउँछ, देख्ने आकांक्षा साँचो अर्थमा यात्राको प्रेरणा थियो ।
सम्झिँदै नौलो उत्सुकताले मलाई भित्रभित्रै रोमाञ्चित बनाइरहेको थियो ।
रात कचपल्टिएको थियो, तर बिहान भने समयको हरेक पाइलाले उत्साह थप्दै आयो । घोडेपानीबाट पुनहिलतर्फ चढ्दा, झिसमिसे उज्यालोले बाटो निकै मुश्किलले देखाउँथ्यो । उकालो चढ्दै गर्दा हरेक पाइला नयाँ आशाले भरिएर आउँथ्यो । चारैतिरबाट घेरेर राखेको हिमालका छायाँ र रुखहरूको शीतलता महसुस भइरहन्थ्यो । चराहरूको हल्का चिर्बिर र झरनाको मधुर आवाजले त्यो मौनतालाई भंग गरिरहेको थियो ।
ठाडो उकालो चढेर पुनहिल पुग्दा सास फेर्न गाह्रो थियो । तर आँखाको अगाडि देखिएको दृश्यले सारा थकाइ गायब भएर गएको थियो । अन्नपूर्ण, माछापुच्छ्रे, धौलागिरि र अन्य हिमालहरूलाई सूर्यका पहिलो किरणले सुनजस्तै रङ्गाएको थियो । त्यो सुनौलो प्रकाशले हिमालहरूलाई मात्र होइन, मेरो मनलाई पनि उज्यालो बनाएको थियो ।
त्यो दृश्य हेर्दा लाग्यो, प्रकृतिले सबै कुरालाई कति सहज र सुन्दर ढंगले जोडेको हुन्छ । हामीजस्ता यात्रीहरूका लागि त्यो क्षण समयको सबैभन्दा सुन्दर चित्रकला जस्तै थियो । मेरो मनमा एउटै कुरा आयो( ‘जीवनका थुप्रै उकालाहरू पनि यस्तै पुनहिलका उकालाजस्तै सुन्दर लक्ष्यमा पुग्छन्, यदि हामीले धैर्य गर्न जानेका छौं भने ।’
यो बिहानी, पुनहिलको हिमाली सौन्दर्य दृश्यात्मक आनन्द मात्रै थिएन । यो एउटा आत्मीय यात्रा पनि थियो । मैले प्रकृतिसँग मात्र होइन, आफूभित्रको भावनासँग पनि नजिकबाट संवाद गरेको थिएँ ।
पुनहिलले मलाई दिएको यो अनुभव सधैं स्मरणीय रहिरहने छ । त्यो सुनौलो बिहानी मेरो मानसपटलमा हिमालजस्तै उज्यालो र अटल रूपमा बसेको छ ।
अँध्यारोले छोपेको संसारमा, हामी साथी–साथीबीच अघिपछि हुँदै हिँडिरहेका थियौँ । अँध्यारोमा बाटो अलिकति भाँजो परेको जस्तो लाग्थ्यो । अँध्यारोले मानिसलाई एक्लोपनको अनुभूति गराउँछ भन्ने कुरा त्यस बेला झनै प्रष्ट भएको थियो । मनमा एउटा उत्सुकता र अधीरता सँगसँगै थियो । पुनहिलको त्यो अविस्मरणीय क्षणलाई नजिकबाट नियाल्न मन छटपटाइरहेको थियो ।
पुनहिल पुग्ने बाटो निकै कठिन थियो । उकालो चढ्दै जाँदा हरेक पाइला सजिलै उकालोमा चढाउन कठिन हुन्थ्यो । मनमा भने उत्साहले भरिएको हुन्थ्यो । एकपटक पुनहिल पुगेपछि त्यो सबै थकाइ, दुखाई भुल्ने छु भन्ने विश्वासले मलाई अगाडि बढाइरहन्थ्यो । आखिर, लामो संघर्षपछि हामी पुनहिलको चुचुरोमा पुग्यौँ ।
तर, हाम्रो भाग्यमा त्यो अविस्मरणीय क्षण देख्न हामीले संयोगले मात्रै पायौँ । किनभने, अरू पर्यटकहरू हामीभन्दा पहिले नै पुनहिल पुगेर सूर्योदयको मनमोहक दृश्यलाई आफ्नो क्यामेरामा कैद गरिसकेका रहेछन् । हामी ढिलो भइसकेका थियौँ । हाम्रो आँखा अगाडि सूर्योदयको त्यो अद्भुत दृश्य देख्न पाउने अवसर गुमिसकेको थियो । भाग्यले सुन पोखिएको बिहानीको स्वप्निल दृश्य क्षणभर मात्रै भए पनि हाम्रो आँखाले देख्न पाए । मनले महसुस गर्दै हृदयले आत्मसात् गर्न पाउँदा गलेर लखतरान हुनुको पीडा केही भएन ।
निराश हुने कुनै कारण थिएन । किनभने, बिहानीको झलमल्ल घाममा हिमालको सौन्दर्य झनै बढेर गएको थियो । हिमालका चुचुराहरू सुनौलो किरणमा झिलिमिली देखिन्थे । त्यो दृश्यले मेरो मनलाई निकै प्रफुल्लित बनायो । मलाई लाग्यो, धित मरुन्ज्याल सूर्योदय नदेखे पनि यो दृश्य पनि कम रोमाञ्चक थिएन ।
पुनहिलको त्यो बिहानी मेरो जीवनको एउटा अविस्मरणीय अनुभव बन्यो । त्यो अनुभवले मलाई सिकायो कि, जीवनमा हामीले सधैँ सबै कुरा आफ्नो इच्छानुसार पाउँछौँ भन्ने हुँदैन । हामी जे पाउँछौँ, त्यसमा सकारात्मक पक्ष खोज्न सक्नुपर्छ । यही नै जीवनको सच्चा आनन्द हो ।
पुनहिलको शीतल हावाले शरीरलाई हल्लाउँदै गर्दा, हिउँले ढाकेको घना जंगलले स्वागत गर्यो । वरिपरि सेताम्य संसार, मौन प्रकृति र हिउँको चकमन्न सौन्दर्यले मनलाई मोहक बनायो । हिउँमा हराउँदै गरेको बाटोले हामीलाई अझ रोमाञ्चित बनाएको थियो । हामी चार जना प्रकृतिको विशाल क्यानभासमा कोरिएका स–साना पात्रजस्ता महसुस गरिरहेका थियौं ।
हिउँले रङ्गिएका विभिन्न प्रजातिका रुखका हाँगाहरू हेर्दा लाग्थ्यो, प्रकृतिले आफ्ना सबै श्रृंगार हामीलाई देखाउन मात्र राखेको हो । हिउँमा डुबेका ती क्षणहरूमा हामीले थकाइ महसुस गर्नसमेत भ्याएनौँ । बरु, हिउँले हाम्रो यात्रा रोचक र आनन्ददायक बनाइरहेको थियो ।
रहरका पाइलाहरू अघि बढ्दै गर्दा हाम्रो मनमा प्रश्न उठिरहेको थियो-यस्तो अनुपम सौन्दर्यले हामीलाई अझ कति चकित पार्ने हो ? पुनहिलको उचाइबाट ओर्लंदै गर्दा हिउँले छोपिएका घरहरू र टाढा देखिने हिमशृंखला हाम्रो कल्पनालाई कथा जस्तै सजीव बनाइरहेका थिए ।
घान्द्रुक पुग्ने बाटोमा हिउँले सजिएको बाटो छिचोल्दा, पानीको चिसो स्पर्शले जीवनको अर्थ फेरि बुझायो । प्रकृतिको यस्तो दिव्य रूप देख्दा लाग्यो, यो यात्रा केवल पदयात्रा मात्र होइन, आत्माको पुनरुत्थान पनि हो । चिसो हिउँ पन्छाउँदै, हराएको बाटो खोज्दै अगाडि बढ्नु निकै चुनौतीपूर्ण यात्रा थियो । त्यसमाथि सही बाटो पहिल्याएर त्यसलाई पछेयाउँदै हिँड्नु सजिलो थिएन ।
जब घान्द्रुकका गुरुङ बस्तीका छाना टाढाबाट देखिए, थकाइको कुनै नाम रहेन । त्यहाँको आतिथ्य र गरम चियाले मन झन् गद्गद् बनायो । हिउँको सौन्दर्यले ओतप्रोत त्यो यात्रा हाम्रा लागि एउटा अमूल्य स्मृति बन्यो ।
यो यात्राले हामीलाई सिकायो कि प्रकृतिको यो विशाल पाठशालामा साना पाइलाहरूले मात्र होइन, मस्तिष्क र हृदयले पनि यात्रा गर्नु पर्छ । १८ वर्षपछि पनि, त्यो स्वप्निल यात्रा मेरो स्मृतिमा यस्तै ताजा र अनुपम रहिरहने छ ।