बैशाख ८, २०८१, शनिबार

डा. ध्रुवप्रसाद भट्टराई,   पुष १४, २०७६
मागलको प्रयोग लोकसमाजमा मुख्यतः मान्छेको जन्म, छैँटी, नामकरण, व्रतबन्ध, विवाह आदि संस्कार सम्पन्न गर्दा गरिन्छ । त्यसैले यसलाई संस्कारका लोकपद्य मानिन्छ । यसलाई स्थान र व्यक्ति भेदमा माल, मावल, माहल र माहाल पनि भन्ने गरिएको छ । यसलाई मध्य र...
प्रा.डा. विद्यानाथ कोइराला,   पुष १३, २०७६
ज्ञानमित्र,   पुष १३, २०७६


यमबहादुर दुरा,   पुष १३, २०७६
सन् २०१९ बिदा हुने क्रममा छ । यसका बितेका भागतिर फर्किएर हेर्दा असंख्य घटनाक्रमका लामो सूची देखिन्छन् । त्यस सूचीबाट कपड्छान गरिएका केही घटनाक्रमहरू यस प्रकार छन् । भेनजुएला एउटा लामो र कहालीलाग्दो आर्थिक सङ्कटबाट गुज्रिरहेको छ । वर्षौंको आर्थिक...

बी.एच ज्ञवाली,   पुष ११, २०७६
मानव मन अत्यन्त चञ्चल छ, कर्कलाको पातमा रहेको पानी जस्तै । जबसम्म मानिसले आफ्नो मनलाई नियन्त्रणमा लिन सक्दैन ऊ आफ्नो निश्चित लक्ष्यसम्म कदापि पुग्न सक्दैन । मनलाई चञ्चल बनाई राख्ने उसका भावना तथा विचार हुन्छन् । यी भावना तथा विचार...

अनुरोध शर्मा,   पुष ९, २०७६
नेपालीमा प्रचलित उखान छ, काम कुरो एकातिर, कुम्लो बोकी ठिमीतिर । यो उखान साँच्चै उपयुक्त छ हाम्रो सन्र्भमा । हामी यस्ता भइसकेका छौँ कि हामीलाई हाम्रो मूल काम र दायित्व के हो, हाम्रो खास जिम्मेवारी के हो, हामीले के गर्नुपथ्र्यो,...

दिलीपकुमार चापागाईं,   पुष ९, २०७६
बिहानको स्नान तप्तकुण्ड तातो पानीमा गरियो । दर्शनकालागिभीड लागिसकेको रहेछ । हामीसँग पनि लाममा सामेल हुनुको विकल्प थिएन । आरामले दर्शन गर्न सम्भव भयो । विष्णु सहश्रनामको मंगल वचनसहित सुरु हुने पूजा आदि कार्य भक्तिपूर्वक हुँदोरहेछ । हामी पनि त्यो...

जीवनाथ खनाल,   पुष ९, २०७६
एउटा कालखण्ड थियो, संखुवासभामा अरुण तेस्रो जलविद्युत आयोजनाका विपक्षमा देखापर्ने जोसुकैलाई घाँस खुवाउने, बेइज्जत गर्ने । आजभन्दा करिब २५ वर्षअघिको इतिहास । बाह्र वर्षअघि पनि झण्डै त्यस्तै वातावरण थियो । तर, सौभाग्य नै भन्नुपर्ला, कसैले घाँस खानुपरेन । वि.सं. २०६४...

ब्रजेशराज शर्मा,   पुष ९, २०७६
फुटाऊ र शासन गर उपनिवेश खडा गर्दै अगाडि बढेका पश्चिमाहरूको 'गायत्री मन्त्र नै हो । यही मन्त्रले बेलायत, पोर्चुगल, स्पेन, फ्रान्स, इटालीलगायतका पश्चिमा राष्ट्रहरूले पृथ्वीका विभिन्न भागमा भिन्न भाषा, भिन्न संस्कृति, भिन्न खानपान वा समग्रमा भन्ने हो भने भिन्न जीवनशैलीको...

निर्जला कक्षपति,   पुष ८, २०७६
बालबालिकाको जाडो छुट्टीको सुरुवात भइसकेको अवस्था छ ।छुट्टीसँगै बच्चाको हैरानी खेप्नुपर्ने भएका कारण आमाबाबुको समेत टाउको दुखाइसुरु भइसकेको छ । एक महिना लामो मीनपचासको छुट्टीलाई कसरी सदुपयोग गराउने भन्ने कुरामा बाबुआमा चिन्तित हुनु पनि स्वाभाविक हो । हिजोआजका बच्चा, टोल,...

प्रा.डा. रवीन्द्र श्रेष्ठ,   पुष ८, २०७६
मस्तिष्कघात धेरै घातक र सबैजसोलाई हुने रोगका रूपमा लिइन्छ । यसलाई चिकित्सक वा समान्य मानिसले सामान्य स्ट्रोक भनेर लिने र बुझ्ने गरिएको छ । यसलाई धेरै घातक तथा कमन रोगमा लिनथालिएको छ । यो रोग नेपाली परंपरागत समाजमा सामान्यतयाः प्यारालाइसिसका...

डा. ध्रुवप्रसाद भट्टराई,   पुष ८, २०७६
कूटपद्य विवाहका समयमा वा अन्य समयमा अरूलाई अड्काउनका लागि प्रयोग गरिने लोकपद्य हो । यसलाई अड्का सिलोकका नामले पनि चिनिन्छ । लोकसमाजका व्यक्तिले आफ्ना भनाइलाई सामान्य व्यक्तिले नबुझ्नेगरी भन्ने र त्यसको उत्तर दिन उत्प्रेरित गर्ने लोकपद्य नै कूटपद्य हुन् ।...

हरिविनोद अधिकारी,   पुष ८, २०७६
पुस ८ गते सन्त नेता कृष्णप्रसाद भट्टराई (किसुनजी)को जन्मदिन । महायात्रामा जानुभएको ९ वर्ष हुँदा पनि उहाँको याद नेपाली जनमानसमा ताजा छ । झन् अहिलेको नेपाली कांग्रेसको दन्तबझान र संसदमा देखिएको नेपाली कांग्रेसको लज्जाजनक उपस्थितिका बेलामा उहाँको सम्झना कांग्रेस तथा...

तीर्थ प्रसाईं,   पुष ७, २०७६
राजनीतिमा बेच्ने भनेकै दुई चिज हुन्, एउटा सपना र अर्को त्रास । प्रेममा पनि यही लागू हुन्छ । प्रेम र राजनीति दुवैमा भविष्यका सपना र भविष्यका त्रासको भरमार कारोबार हुन्छ । अमेरिकी राष्ट्रपति बाराक ओबामाले चुनाव जितेपछि आफ्नो भाषणमा टेक्निकल...

बम बानियाँ,   पुष ७, २०७६
भर्खरै फिनल्याण्डमा ३४ वर्षकी सन्ना मरिन विश्वकै कान्छी प्रधानमन्त्रीका रूपमा निर्वाचित भएपछि एउटा महत्त्वपूर्ण राजनीतिक विश्लेषण सुरु भएको छ । उनी समाजवादी लोकतान्त्रिक पार्टीकी नेत्री हुन् तर पार्टी विचार र सिद्धान्तभन्दा पनि उनको कम उमेरको चर्चा विश्वभर आज विभिन्न सञ्चार...

राजन कार्की,   पुष ६, २०७६
लोकनेता जसलाई पनि पद, पैसा र दास नै चाहिने । पद र पैसाका लागि आफूभन्दा शक्तिशालीका सामु तुरुन्तै दास बनिहाल्न पनि सक्ने । मौसमअनुसारका ट्युनिक लगाउन जान्ने राजनीतिक नया जाति नेपालमा उदय भएको छ । काकु कमिलाको एक जात हो...

प्रा.डा. विद्यानाथ कोइराला,   पुष ६, २०७६
हाम्रा पुर्खाले चारवटा शब्द प्रयोग गर्ने गरेका छन् परा,पश्यन्ति, मध्यमा र बैखरी । बैखरी भनेको हामीले बोल्ने भाषा हो । त्यही बैखरी विस्तारै बाह्रखरीमा परिणत भयो । बैखरी र बाह्रखरी भनेको एउटै शब्द हो । बैखरी भनेको शास्त्रीय शब्द हो...

यमबहादुर दुरा,   पुष ४, २०७६
टाइम म्यागजिनले हरेक वर्ष दुनियाँका चर्चित, शक्तिशाली र प्रभावशाली व्यक्तिमध्येबाट एकजनालाई वर्ष व्यक्ति (पर्सन अफ द यिअर) घोषण गर्छ । त्यस म्यागजिनले सन् २००६ मा अचम्मलाग्दो किसिमले वर्ष व्यक्ति घोषण गर्यो । उसले तपाईँ (कुनै पनि उच्च प्रोफाइल नभएको सामान्य...

अनुरोध शर्मा,   पुष ३, २०७६
सपना त्यो चिज हो, जुन अवचेतन अवस्थामा देखिन्छ । चेतन अवस्थालाई विपना भनिन्छ । मनोवैज्ञानिकका अनुसार अवचेतन अवस्था नै हो प्रायः मानिसलाई निर्देशित गर्ने । र, अवचेतन अवस्थामा देखिने सपनालाई केही मनोविद्हरू कुनै भावी घटनाको संकेतका रूपमा पनि लिन्छन् ।...

रूपक अलङ्कार,   पुष ३, २०७६
तिहारपछि घर छाडेर हिँडेकाहरूले आउने समय जात्रालाई तोक्थे । हाम्रो गाउँका लागि दशैँ, तिहारपछिको महत्त्वपूर्ण चाड भनेकै जात्रा थियो । हामी पनि तिहारपछिको रमाइलो दिनका रूपमा जात्रालाई नै गन्ने गथ्र्यौं । बिरुवा लागाउने प्लास्टिकमा माटो भरीभरी कमाएको दुईदुई रुपैयाँ जम्मा...