जब धर्म धारण गर्ने एउटा विचार हो, आस्थाका लागि अपनाइने एउटा अनुशासन हो भने त्यसप्रति आस्थावान्हरू त झनै सहिष्णु हुनुपर्ने होइन र ? भन्न त भनिएको रहेछ- तिमीले धर्मको रक्षा गर्यौ भने मात्र धर्मले पनि तिम्रो रक्षा गर्नेछ । अर्थात्...
सुरतमा पुरानो महामंगलपुरी धामको रूपमा रहेको मोटा मन्दिर अर्थात् मुख्य मन्दिर सैयदवाडामा रहेको कुरा मैले कतै प्रसंगवश भनिसकेको छु । त्यहाँ मन्दिरमा गौशाला पनि रहेछ । गिर गाईहरू पालिएको रहेछ । खासगरी भारतमा रहेका हिन्दुधर्मअन्तर्गतका जति पनि मठ मन्दिरहरू रहेछन्,...
श्री कृष्ण प्रणामी धर्मलाई सनातन हिन्दु धर्मको रूपमा मानिएको छ । जब कुनै कुरामा केही परिवर्तन हुन्छ, त्यहाँको प्रारम्भिक स्वरूपमा केही परिवर्तन हुन्छ नै । हिन्दुहरूको महानतम् धार्मिक ग्रन्थ र पौराणिक इतिहासको रूपमा मानिएका पुराणहरूसँगै श्रीमद्भागवतलाई नै यस धर्मले आफ्नो...
सबै धर्मका स्थापना र आवश्यकताका विषयमा सबै सम्प्रदायका श्रद्धालु र भक्तहरूका आफ्नाआफ्ना तर्कहरू पाइँदा रहेछन् । सबै सम्प्रदाय र पन्थमा पक्कै कट्टरता चाहिन्छ किनभने त्यसले आन्तरिक अनुशासन कसिलो बनाउँछ । मानवीय कमजोरीको मनोविज्ञानलाई सबै धर्म र सम्प्रदायले केलाएका हुन्छन् तर...
कुनै पनि धर्म, सम्प्रदाय र आध्यात्मिक चिन्तनको एउटै लक्ष्य देखिन्छ- मानव हित वा मानव कल्याण । संसारमा प्रचलित धर्महरूमध्ये सबैभन्दा पुरानो मानिएको पूर्वीय सभ्यताका अनेक पन्थहरू बनेका पाइन्छ । पूर्वीय दर्शन भन्दाभन्दै हिन्दु धर्मको नाममा पूर्वीय दर्शनको पर्याय बन्यो र...
कसैले भन्छन्, जीवन भगवानको अनुपम उपहार हो । कसैले भन्छन्, जीवन त पुरुष र प्रकृतिको भौतिक मेल हो, जसका लागि प्राकृतिक प्रक्रिया हुन्छ । एउटा आवश्यक प्रक्रिया पूरा भएपछि जीवनको उत्पत्ति हुन्छ । यहाँ पनि भौतिक मेलको कुरा गर्दासमेत भगवानको...
बीपीको सम्झनाका तजब काठमाडौं आइयो पढ्नका लागि, एउटा अपेक्षा हुने नै भयो- उच्च शिक्षा प्राप्तिको । पढ्ने काम त नियमित हुने नै भयो तर के पढ्ने, कसरी भावी दिनको सुरक्षा हुने भन्ने चिन्तासँगै मेरो मनले राजनीतिक सङ्गतको तीब्र इच्छा गर्दै...
स्मरणीय र सुखद अनुभूतिले मात्र जीवनको रथ गुडिरहेको हुँदो रहेनछ । फेरि केलाई सुखद मान्ने अनि केलाई दुःखद् मान्ने ? त्यो पनि स्वतः हुने संवेदनशीलताका आधारमा छुट्याउनुपर्ने रहेछ । हाम्रो धर्म, हाम्रो संस्कृति र संस्कार, हाम्रो सिकाइ, हाम्रो अभ्यास, हाम्रो...
हामीलाई हाम्रा पुर्खाले भनेका रहेछन्- सत्यं वद अर्थात् सत्य बोल । झूठो नबोल । हुन पनि त्यो त साह्रै मुस्किल काम रहेछ, र त हजारौँ वर्षदेखि भनिँदै आयो कि सत्य बोल । तर, सत्य बोल्नु भनेको त एउटा तपस्या रहेछ...
जीवनको करिब ७ दशकको लामो यात्रामा पनि आफूलाई केटाकेटीको अवस्थामा पुगेको जस्तो लाग्छ, जब पुराना यादहरू गुजुमुज्जु भएर जेहेनमा मडारिन थाल्छन् । त्यो बेलामा सानो सम्झने गरिन्छ, जब बाआमालाई सम्झन थालिन्छ । आफूले मान्ने मानिसहरूको अनुहार स्मरण हुन थाल्छ ।...
कुरो डेनमार्कको भ्रमणको थियो तर मेरो र मेरी पत्नीका लागि २ रातकै सही, पानीजहाजको यात्रा एकदम स्मरणीय रह्यो । समुद्री व्यावसायिक जहाजमा यात्रा गरिएको थियो, त्यो पनि जनै पूर्णिमाको रातमा । हामीले सानैमा पढ्दा पनि समुद्रमा भयङ्कर छाल आउने, जाने...
जीवनमा के कुरा कहिले अनुभव गर्नुपर्ने हुन्छ भन्ने थाहा नहुने रहेछ । तर पनि जीवन एउटा आफैँमा निरन्तर यात्रा हो । प्रत्येक पल नयाँ हुन्छ, प्रत्येक पल स्मरणीय हुन्छ या विस्मरणीय हुन्छ तर जीवनको स्मृतिमा त अभिलेखीकृत भएकै हुन्छ ।...
समय कसरी बित्दोरहेछ भने एकछिनअघिको समय पनि तत्कालै पुरानो भइहाल्छ । त्यो मात्र जेहेनमा मूर्त तस्बीर लिएर बस्दोरहेछ । समय अन्तरालमा बिस्तारैबिस्तारै त्यो पनि धमिलो हुने, समय बिर्सने, पात्रहरू बिर्सने र त्यसपछिका घटनाले पहिलेको तस्बीर पनि बिस्तारैबिस्तारै मेटिने पनि हुन्छ...
के मानिसहरूको परिचय या पहिचान ध्वस्त भएर नयाँ विश्व प्रणाली कायम हुनसक्छ ? पहिचानको आविष्कार गर्ने पनि मानिस हो -आफैँले आफूलाई प्रश्न गर्न थाल्यो को हुँ, हामी को हौँ ? जे उत्तर फेला पार्यो, त्यसैलाई समुदायमा प्रसारित गर्यो । उसैलाई...
अतीतमा पुग्दा लाग्छ, म त्यही बेलामा छु र पहिलेका ती सम्पूर्ण पुराना यादहरू तरोताजा भएर आउँछन् । बा हुनुहुन्थ्यो, आमा हुनुहुन्थ्यो, घरमा हजुरआमा हुनुहुन्थ्यो, बाँकी जेठी फुपू जसलाई हामी ठुल्दिदी भन्थ्यौँ । उहाँ बाथले कुँजिनु भएको थियो र उमेर पनि...
जीवन र जगतका बारेमा जति खोज्यो उति नयाँ नयाँ कुराहरू पत्ता लाग्छन् र त यो खोज अनादि कालदेखि हुँदै आएको छ र अहिले पनि जारी छ । पहिले अण्डाको उत्पत्ति भयो कि कुखुराको भन्ने विवाद रहिरहला तर कसरी मानवको उत्पत्ति...
पुराना यादहरूको सँगालो भए पनि साप्ताहिक रुपमा लेखिएकोले र विद्युतीय पत्रिकाको स्तम्भकारले लेख्ने स्तम्भको रुपमा लेखिएकाले पुराना सम्झना, वर्तमानका घटना र आफ्नो दार्शनिक उल्झन अनि विश्वास-अविश्वासका कुराहरू राखिरहेको छु । कतिपय कुराहरू यसरी भोलि लेखिन्छ भनेर सायद सोचिएन र तिथि...
सन् २०१९ साल डिसेम्बरको अन्त्यदेखि चीनको वुहानबाट सुरु भएको कोरोना विषाणुको सङ्क्रमणबाट सङ्क्रमित हुने र त्यसबाट आक्रान्त हुने या सङ्क्रमित हुने अनि कतिपय मर्ने त्यो विश्वव्यापी मृत्युको खेल अझै पनि जारी छ । यी हरफ तयार गर्दासम्ममा वल्र्डोमिटरको गणनामा करिब...
